Fracturen

$fractuur$

Oh nee, een gebroken poot! Wat nu?

De lange beenderen van onze huisdieren zijn bijna identiek aan de beenderen van armen en benen van de mens. Honden en katten kunnen hun botten breken, we spreken van fracturen, door bv. een aanrijding, een val of een bijttrauma, om maar enkele te noemen. Er zijn enorme verschillen in botbreuken. Om de mogelijke behandelingsopties te kunnen plannen, classificeren veterinaire orthopeden de fracturen in verschillende groepen:

open-gesloten: een fractuur die gepaard gaat met een wond in de huid wordt benoemd als een open botbreuk. Deze kunnen ontstaan wanneer een gebroken botdeel doorheen de huid gaat (binnen-buiten) of wanneer een object (bv. kogel) de huid doorboort en dan het bot breekt (buiten-binnen). Wanneer de huid intact is boven de fractuur spreken we van een gesloten fractuur. Open fracturen worden urgenter bestempeld dan gesloten, aangezien deze een groter risico lopen op infecties
volledig-onvolledig: een onvolledige fractuur is meer zoals een knak in het bot waarbij het bot gedeeltelijk is gebroken. Dit wordt voornamelijk gezien bij opgroeiende dieren. Het bot is wat 'flexibeler' en buigt als het ware wat mee. Een bot is volledig gebroken als er twee of meer losse botfragmenten zijn ontstaan
volledige fracturen worden dan verder onderverdeeld hoe de breuklijn loopt: dwars-schuin-versplinterd. Bijkomend maken we onderscheid of een gewricht in de breuklijn betrokken is of niet. Een breuk in een gewricht heeft vaak grotere gevolgen. Het wordt best urgent beschouwt aangezien het gewrichtsvlak terug perfect aangesloten moet worden.

Symptomen

Meestal is een gebroken poot vrij duidelijk en wordt het ledemaat niet belast. Soms kunnen de dieren de gebroken poot toch gebruiken afhankelijk van de plaats en de oorzaak van de breuk. Indien er sprake is van een zwaar trauma, zoals bv. een aanrijding met een auto, kunnen meerdere botten gebroken zijn en willen of kunnen ze gewoon niet meer lopen of recht staan. In dit geval is het verschrikkelijk belangrijk om na te gaan of er geen bijkomende inwendige schade is opgelopen. Trauma met hoofdzakelijk impact op de achterhand kan een inwendige bloeding of een orgaanscheur geven (zoals bv. urine- of galblaas). Trauma meer op de voorhand kan resulteren in een longbloeding, long- of middenrifscheur. Al deze aandoeningen zijn heel kritieke situaties en vertragen de definitieve behandeling van een fractuur. Zoals we zeggen 'first life-then limb'. Eerst stabilisatie dan fractuurbehandeling.

Diagnose

Eerst en vooral zal de nadruk liggen op het goed onderzoeken van uw huisdier om na te gaan of er geen interne schade heeft plaats gevonden. Is uw huisdier stabiel en niet in levensgevaar? Bij twijfel of indien er aanwijzingen zijn, zal er eerst een uitgebreid bloedonderzoek worden uitgevoerd, een röntgenfoto van de borst en buik worden gemaakt en mogelijk een echografisch onderzoek. Indien de patiënt stabiel is bevonden zullen er röntgenfoto's gemaakt worden van de betrokken regio/ledemaat. Vaak is hier sedatie of narcose voor nodig.
$radius ulnafractuur$
Dwarse fractuur van linker radius en ulna (spaakbeen en ellepijp)

Behandeling

Vaak zal meteen pijnstilling worden toegediend. Wanneer een bot breekt, is de tijdelijke immobilisatie van de botfragmenten het eerste wat moet gebeuren, indien dit mogelijk is. Dit zal de pijn verlichten en scherpe botfragmenten zullen geen verdere schade kunnen aanrichten aan spieren, zenuwen en bloedvaten rondom de breuk. De beste manier om dit te doen is door een spalkverband of een Robert-Jones verband aan te leggen. Botbreuken onder de knie en onder de elleboog zijn relatief eenvoudig te immobiliseren, maar de bovenarm en het bovenbeen zijn lastiger aangezien de schouder en de heup moeilijk te spalken zijn. Indien de breuk niet te immobiliseren is, zullen we adviseren om het huisdier in een kleine ruimte of bench te houden in afwachting van definitieve behandeling.
Gesloten fracturen worden idealiter binnen de 2-4 dagen geopereerd. Bij open fracturen wordt de nadruk van de eerste behandeling gelegd op de open wonde zelf. Deze wondbehandeling gebeurd het liefst 8 uur na de breuk. De wond wordt best schoon gemaakt, gespoeld en ingepakt met een antibacteriële dressing om de infectiedruk te verlagen. Een definitieve ingreep voor de fractuur kan tot 24-48 uur uitgesteld worden. Langer indien patiënt niet stabiel wordt bevonden.

Opties voor de fractuurbehandeling

Spalk verband

Weinig verplaatste fracturen onder de knie en de elleboog kunnen soms met een spalk voldoende gestabiliseerd worden. Dit is een eenvoudige techniek maar een niet-correct geplaatste spalk kan tot onherstelbare schade aan de poot leiden. Een correcte, zorgvuldige patiënten selectie is hierbij erg belangrijk. Dagelijkse verzorging en inspectie van de spalk is noodzakelijk. Zwellen de teentjes niet op? Is er geurhinder? Blijft het verbandmateriaal droog? Een wekelijkse controle door de dierenarts is noodzakelijk.

Externe fixatie

Bij een externe fixatie worden pinnen gebruikt om de breuk te stabiliseren. De pinnen worden door de huid in het bot gefixeerd. Deze pinnen worden aan de buitenkant (extern) met elkaar verbonden met een stevige metalen baar. Deze techniek is niet voor alle patiënten weggelegd. De wonden moeten dagelijks verzorgd worden en het verband moet op regelmatige tijdstippen vervangen worden. Niet elke patiënt zal dit toelaten en niet elke eigenaar zal deze taak op zich kunnen nemen.

externe en interne fixatie

Interne fixatie

Hierbij gaat het om platen-schroeven-pinnen-cerclage die in, naast of rond het bot worden geplaatst. Hierbij is het aangebrachte materiaal volledig bedekt door spieren-onderhuid en huid (intern). Welk materiaal zal gebruikt worden voor de interne fixatie hangt af van de patiënt, de fractuur en de omgevingsfactoren.

Verschillende factoren zullen meegenomen worden voor een definitieve behandeling van een fractuur. De ene factor geeft een snelle heling, de andere factor geeft een vertraagde-moeilijke genezing.

* Patiënt: Leeftijd – activiteitsniveau – karakter – medische aandoeningen
* Fractuur: open- gesloten – verbrijzeld – ander ledemaat ook aangetast
* Omgeving: budget – betrokkenheid eigenaar – thuissituatie

Iedere fractuur is anders en vergt een specifieke aanpak. Wij overleggen graag met u waarom wij juist die keuze voor uw hond of kat zouden willen maken.

Complicaties

Soms verloopt het herstel van een fractuur niet zoals we zouden wensen desondanks we ons strikt houden aan de chirurgische principes van botbreuken. De implantaten dienen om de patiënt de tijd te geven om de breuk zelf te herstellen. Er kan sprake zijn van een normale heling, vertraagde heling, slechte heling of niet helende botbreuk (hierbij komt het herstel niet voldoende op gang en valt het helemaal stil). Infecties kunnen oppervlakkig zijn ter hoogte van de huid, maar kunnen zich ook op de implantaten of in het bot nestelen. Soms breken schroeven of pinnen of buigt een plaat ten gevolge van een te grote belasting. Indien een groeiplaat betrokken is bij de fractuur kan later artrose ontwikkeld worden of een abnormale stand ontstaan. Het ontstaan van littekenweefsel in een spiergroep kan een permanente contractie van de spieren geven. Dit komt zelden voor maar is onomkeerbaar en zien we pas na enkele weken.

Prognose

De meeste patiënten zullen goed genezen en gebroken botten zullen terug een normale vorm en sterkte verkrijgen. 'Pets can do amazing things'. Onze huisdieren kunnen ontzettend mooi genezen hoe dramatisch het er soms uitziet.
MAAR wij hebben niet de luxe om tegen onze patiënten te zeggen dat ze 'het rustig aan moeten doen'of 'er niet mogen aankomen'. Daarvoor moeten wij beroep doen op u als eigenaar, alsook om de beweging en de belasting te beperken zelf wanneer ze smeken om te stoeien en te spelen. Onze huisdieren willen vaak het ledemaat volledig gebruiken voordat een botbreuk voldoende is genezen omdat ze voelen en denken dat dit kan. Meestal gaat het over 2 -3 maanden revalidatie en is dus een behoorlijk lange inspanning. Catastrofale gevolgen kunnen zich voordoen indien een herstellende poot te vroeg en of te veel belast wordt. Maar met de nodige aandacht en de juiste opvolging zullen onze huisdieren volledig herstellen. Daar helpen wij u graag bij zodat uw huisdier de draad terug kan oppakken, net zoals voorheen.